SALEP

Salep - ( Sahlep / Çayırotu / Çemçiçegi / Orchis / Tuber salep )

İçinde glikoz, nişasta, uçucu yağlar ve azotlu maddeler bulunan salep kış günlerinin gerçek dostudur.

 

Orchis, Ophyris, Serapias, Platanthera, Dactylorhiza vs. cinslerine âit türlerin yumrularına verilen ad. Bu bitkilerin toprak altında iki yumrusu bulunur. Bunlardan biri ana yumrudur ve o senenin gövdesini verir. Diğeriyse gençtir (hemsire veya kardes yumru) ve gelecek yilin yumrusunu verir. Salep elde edilen türlerin hepsi yumruludur. Salep daha çok kireçli toprakları sever. Ormanlik bölgelerde yetişen saleplerin yumrusu iri olur. Çayırlarda yetişen saleplerin yumrusu ise daha zayıftır. Anadolu’da salep genellikle Orchis ve Ophyrus türlerinden elde edilir.

Salep eldesi: Bitki çiçekteyken, toprak altındaki yumrulari toplanır. Yalnız yan yumru alinir, gövdeyi tasiyan ana yumru genellikle alınmaz. Fakat her ikisi de kulanilabilir. Yumrular kremsi, yumurta şeklinde veya  çatalsidir. Toplanan yumrular suyla yikanarak temizlenir, ipe dizilir ve su veya sütle kaynatılır, sonra açık havada kurutulur. Kurutulan yumrular dövülerek toz edilir. Elde edilen bu toz kullanilacak hâle gelmiş olan salebi verir.

Türkiye’de yetiştiği yerler: Çogunlukla Batı, Güneybatı, Güney ve Kuzey Anadolu olmakla beraber Anadolu’nun birçok yerinde yetişir. 

Kullanıldığı yerler: Bileşiminde nişasta, şekerler, musilaj ve azotlu maddeler vardır. Bilhassa çocuklarda ishal kesici, kuvvet verici ve gıdâ olarak kullanılır. Barsak nezlesinde soğuk alginliklarinda ve öksürüğe karşı halk arasında çok kullanılmaktadır. Afrodizyak (Cinsel gücü artırıcı) etkisi vardır. 

Süt ve şekerle kaynatıp yapacağınız salep göğsünüzü yumuşatır, öksürüğü keser, bronşite iyi gelir ve balgam söktürür. Kalbi kuvvetlendirici özelliğe sahiptir. Zencefil ve tarçınla daha da lezzetli hale getirilebilir.

Kuvvet macunlarının terkibinde de bulunan salebin bünyeyi kuvvetlendirici özelliği de vardır. Hanımların regl düzensizliklerinde de salep etkilidir.  Vücutta çıkan yara, iltihap ve çıbanlara zeytinyağı ile karıştırılarak sürülürse iyileştirir. Çocukların ishali iyileştikten hemen sonra kendilerini çabucak toparlayabilmeleri için de salep oldukça etkili bir içecektir.

Zihnen Yorulanlar: Elinizin altında salep varsa hiç üzülmeyin, salep zihni yorgunluğu gideren harika bir içecektir.

Ayrıca Salep ; sinirleri yatıştırır ve iştah artırır.