MEYAN KÖKÜ

Meyankökü - ( Süssholz / Réglisse / Licorice / Piyan / Boyan / Glycyrrhiza / Licorice ) 

Haziran-temmuz ayları arasında Sarı-mavi veya kahverengi çiçekler açan, 0,4-2 m yüksekliginde, çok yıllık çalımsı bitkilere "meyan" denir. Yaprakları parçalı, yaprakçiklar 4-7 çiftlidir. Çiçekler basak şeklinde durumlar yapar. Taç ve çanak yaprakları iki dudakli olup, üst dudak iki kısa disli, alttaki üçü uzun dişlidir. Meyveleri düz ve salgı tüylüdür. Meyan bitKışınin 6 türü Türkiye’de yetişmektedir. Daha çok Güney, Orta ve Dogu Anadolu’da yaygınlık göstermektedir. Bir kısmınin kökleri tatlı, bir kısmınin ise acıdır.

 İçeriğinde ne var? : Meyan kökünün içerisinde % 10 kadar doğal bitkisel şekerin yanında balgam ve idrar söktüren benzoatlı madde ve ayrıca kortizona benzeyen maddeler ile nişasta da bulunmaktadır.

Tatlı meyan (Glycyrrhiza glabra): Anadolu’da iki varyetesi bulunur. Bu türün çiçekleri mor ve tüysü yapraklidir. Meyvelerinin üzeri çıplaktır veya tüylüdür. Bâzı yerlerde piyan olarak da bilinir. 

Kullanıldığı yerler: Bitkinin kökleri, meyan kökü olarak taninmakta ve kullanılmaktadır. Köklerinin kabugu soyulduktan sonra veya soyulmadan güneşte kurutularak piyasaya sürülür. Bileşiminde nişasta, şekerler, zamk, rezin, glisirrizin vardır. Glisirrizin şekerden daha tatlı bir bileşiktir. Köklerdeki miktarı, bölgeden bölgeye değişir ve köklerin de etkili maddesidir. Kökler, göğüs yumuşatıcı, balgam söktürücü, idrar çoğaltıcı ve tad düzenleyici özelliğe sahiptir. Eczacılıkta toz hâlinde, hapların hazırlanmasında şekil vermede kullanılır. Sigara ve plastik sanayisinde de kullanılan ilkel maddedir. Kola adı altında hazırlanan içeceklerin terkibine de girer. Ayrıca taze veya kuru köklerinin kaynar su ile muamelesi ve sonra alçak basınçta yoğunlaştırmak suretiyle meyan balı elde edilir. Ticarette toz veya kalıplar hâlinde bulunur. Parlak siyah renkli, tatlı lezzetlidir. Suda kolaylıkla erir. Meyan balındaki glisirrizin miktarı daha fazladır. Memleketimizde de meyan balı elde eden tesisler vardır. Göğüs yumuşatıcı, öksürük kesici, yara iyi edici özellikleri vardır. Mide hastalıklarında (bilhassa gastritte) faydalıdır. Meyan kökünün su ile tüketilmesi sonucunda elde edilen hülasa ise meyan şerbeti olarak bilinir. Daha çok Güneydoğu Anadolu bölgesinde elde edilir ve kullanılır. Meyan şerbeti koyu esmer renkli ve tatlı lezzetlidir. Göğüs yumuşatıcı, balgam söktürücü, öksürük kesici ve serinletici özelliktedir.

Her türlü Öksürükte: Her türlü öksürükte meyan kökü çok etkilidir. 50 gram kadar meyan kökünü 1 litre suya atıp 10 dakika kadar kaynatın. Bu çayı akşamdan yapın ve bir gece bekletin. Gün boyunca aç veya tok karnına iki üç bardak içebilirsiniz.

Meyan Kökü Çayı: Bu çayla yapılan gargara ağız içi yaralarını iyileştirir. Nezleyi tedavi edici özelliği vardır. Balgam söktürür. Güzel bir sese sahip olunmasını sağlar. (özellikle mesleğinde sesini kullananlar bu çayı sabahları içmelidirler )

Mide ve on iki parmak ülserinde ve gastritte faydalıdır. (Bu durumda yemeklerden sonra içine bir parça tarçın katılmış meyan kökü çayı içilmelidir.) 

Meyan Kökü Tozu: Yemekten sonra alınacak bir çay kaşığı meyan kökü tozu bağırsakları rahatlatır.

Yine aynı miktar meyan kökü tozu idrar söktürücü vazifesi görür.

Meyan Kökü Balı: Meyan kökü bitkisinden elde edilen bu bal suda kolayca çözülür ve özellikleri meyan kökü ile aynıdır.

Dikkat: Meyan kökü fazla kullanılırsa potasyum miktarını düşürüp tansiyonun yükselmesine yol açabilir.